Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

مبانی وزن شعر فارسی

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

همانطور که گفته شد وزن شعر فارسی مبتنی بر کوتاهی و بلندی هجا هاست.لذا در ادامه به معرفی هجا پرداخته و هجاهای کوتاه و بلند را می شناسیم.

زبان فارسی دارای 6 مصوت است:




3 مصوت کوتاه :   َ   ِ   ُ

3مصوت بلند: آ ، ای ، او

هجا:

همان بخش است.هر هجا حتما یک مصوت دارد یعنی فقط و فقط یک مصوت.به همراه یک یا دو یا سه صامت.بنابراین می توان گفت تعداد هجاهای هر کلمه مساوی تعداد مصوت های آن است.یعنی در یک عبارت همان تعداد هجا هست که مصوت هست.هر هجا در یک دم یا بازدم ادا می شود.

هجا از منظرهای مختلف تقسیم می شود ولی در عروض فقط یک نوع تقسیم بندی مورد استفاده است و آن هم به صورت ساده زیر است:

-کوتاه

-بلند

کوتاه:

صامت+مصوت کوتاه

مانند: نه-که-چو

بلند:

صامت+مصوت کوتاه+صامت

مانند:در-شن-بُن

صامت+مصوت بلند

مانند:با-بو-بی

لازم به ذکر است که در زبان فارسی دو نوع دیگر هجا هم وجود دارد که هجای کشیده است و هجای طویل اما در عروض هجای کشیده و طویل را در تقطیع بلند به شمار می آورند که در جای خود به طور کامل توضیح خواهم داد.اما به منظور آشنایی خوانندگان این دو هجا را هم معرفی خواهم کرد:

هجای کشیده:

صامت+مصوت کوتاه+صامت+صامت

مانند:تُرک

صامت+مصوت بلند+صامت

مانند:تار-پیر

املای عروضی

مهمترین مبحث در تعیین وزن عروضی یک شعر تقطیع صحیح آن است.برای تقطیع صحیح ابتدا باید املای عروضی را یاد بگیریم که در ادامه قواعد آن آورده شده است.

نکات مهم:

1-در املای عروضی هر چه را که می شنویم می نویسیم مثلا در کلمه ی خواهر چون واو معدوله تلفظ نمی شود آن را نمی نویسیم.

تبصره:بد نیست طرز نوشتن کلمات به طریقی ساده شود و آن استفاده از خط لاتین است.در ادامه ذیل هر نکته مثالی آورده می شود و رسم الخط تلفظ فارسی آن به خط لاتین آورده می شود.مثلا در مثال بالا خواهر را بدین صورت املا می کنیم

Xaahar

همانطور که مشاهده می شود به جای واج“خ“ حرف  و به جای مصوت بلند“آ“ دو بار حرف ایکس نوشته شده و ”و“غیر ملفوظ نوشته نشده است.

2-از آنجایی که در زبان فارسی هیچ کلمه ای با مصوت های ششگانه آغاز نمی شود. لذا کلماتی در ابتدای کلماتی مانند آب،اگر و... همزه ای قرار می گیرد و نقش صامت را بازی می کند.علامت همزه در املای عروضی ؟ در ابتدای کلمه است مثلا آب را اینگونه املا می کنیم:

?aab

3-“ع“درلغات عربی حکم همزه در تلفظ فارسی را دارد.مثلا کلمه ی عود:

?uud

دو بار تکرارحرف"یو" نشان دهنده ی مصوت بلند او است درست مانند آ.و همینطور برای ای که دوبار تکرار"آی"  است.

ادامه دارد...